Karadağ’ın Resmi Para Birimi Nedir?
Karadağ Euro’yu resmi para birimi olarak tercih etmiştir. AB birliğinde yer almayan ülke bu nedenle tek taraflı avro kullanmaktadır. Karadağ merkez bankası, Euro sisteminin bir parçası olmadığı için Euro para biriminin ulusal bir tasarımı yoktur. Karadağ daha öncesinde ise mark ve dinar gibi para birimlerini resmi olarak kabul etmiştir.
Karadağ kendi para birimine sahip ülkelerden biri değildir. 2. Dünya savaşı sonrasında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti kurucu Cumhuriyeti konumunda olan Karadağ, sonrasında Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’nin resmi para birimi Yugoslav dinarı kullandı.
1999 senesinin Kasım ayında, Karadağ hükümeti tek taraflı olarak Alman Markını dinar ile birlikte ortak resmi para birimi olarak tercih etti. 1 Ocak 2001 tarihinde dinar Karadağ’da resmi para birimi olmaktan çıktı. 2002 senesinde Karadağ Avrupa Merkez Bankasından hiçbir itiraz olmadan Euro’yu kullanmaya başladı. Günümüzde Karadağ’ın resmi para birimi Euro olarak geçmektedir.
Başkenti Pogdorica olan ülke Avrupa kıtasında yer almaktadır. 13.812 kilometrekare yüzölçümüne sahiptir. 2019 sayımlarına göre 625.000 nüfusa sahiptir. Cumhurbaşkanı Milo Dukanovic ise ülkenin devlet başkanı konumundadır.
Adriyatik denizine kıyısı olan Karadağ bir Balkan ülkesidir. 2006 senesinde yapılan bağımsızlık referandumu sonrasında %55 evet oy oranı ile bağımsızlığını ilen etmiştir. Birleşmiş Milletler 192. Üye devleti konumunda yer almaktadır. Tekrar 2006 senesinde yapılan seçimleri Milo Dukanovic kazanmış ve hükümeti kurmayı başarmıştır.
Karadağ, 21 Mayıs 2006 senesinde bağımsızlık referandumu sonrasında, seçmenlerin çok yüksek oy oranı ile 19 Ekim 2007 tarihinde parlamento tarafından kabul edilen anayasada Cumhuriyet olarak tanımlanmıştır. Anayasada; Karadağ yönetim şekli sosyal adalet ile yönetilen, demokratik, sivil ve çevre dostu üniter bir Cumhuriyet olarak tanımlanmıştır.
Karadağ’ın Euro’yu kabul etmesi
Karadağ’un Euro’yu kabul etmesi 2002 senesine dayanmaktadır. Kendi para birimine sahip olmayan ülke 2. Dünya savaşı sonrasında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyetinin kurucu Cumhuriyeti olarak Yugoslav dinarını kullanmıştır. 1999 Kasım’da ise Karada hükümeti Alman Markını dinar ile birlikte resmi para birimi olarak belirlemiştir. 1 Ocak 2001 tarihinde ise dinar Karadağ ülkesinde resmi para olmaktan çıkmıştır.
2002 Mart tarihinde ise, Alman Markı geri geldiği zaman, Karadağ Avrupa Merkez Bankasından herhangi bir itiraz olmaksızın Euro’yu kullanmaya başlamıştır. Karadağ Hükümeti, Euro’nın daha fazla kullanılması adına gerekli koşulları sağlayacağı konusunda söz vermiştir.
Karadağ tarihi
Karadağ isim olarak 15. Yüzyılda anılmaya başlamıştır. Daha sonraki yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğuna karşı bağımsızlığını korumayı başarmıştır. 16-19. Yüzyıllar arasında ülke teokratik bir devlet yapısına sahiptir. 1852 senesi itibari ile laik yönetimi geçiş yapmıştır. 1. Dünya savaşı sonrasında Hırvat, Sırp ve Sloven Krallığı’na dahil olan ülke, 1941 Nisan ayında İtalya birlikleri tarafından işgal edilmiştir.
1941 senesi Mayıs ayı içinde, İtalyanlar tarafından Çetine’de toplanan fakat Karadağ halkını temsil etmeyen bir ulusal meclis tarafından ülke bağımsızlığı ilan edilmiştir. Yürütme ortamı seçilerek İtalya kralı tarafından ülkeye kral atanması talep edilmiştir. Sonrasında başlayan ayaklanmalar 1944 senesine kadar devam etmiştir. Naziler, İtalyan yöneticiler sonrasında devlet kontrolünü ele almış, Nazilerin de Aralık ayında çekilmesi ile birlikte denetim Partizanlara geçmiştir.
Karadağ’ın da içinde bulunduğu krallık 2. Dünya savaşı sonrasında Cumhuriyetle yönetilmeye başlamıştır. Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyetinin bir parçası haline gelmiştir. 1992 senesinde ise Yugoslavya dağılmış, Karadağ ve Sırbistan Cumhuriyetleri 9 sene boyunca Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ismi altında bağımsızlığını ilan etmiştir.
Sırbistan ve Karadağ, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti çatısı altında birleşmesi sonrasında, Yugoslavya’nın mirasçısı olması nedeniyle BM üyeliğinin devam etme başvurusu reddedilmiştir. İki cumhuriyet Sırbıstan-Karadağ ismini alarak 2003 senesinden 2006 21 Mayıs’a kadar bu şekilde devam etmiştir. 21 Mayıs 2006 tarihinde ise referandum sonrasında yüzde 55 evet oyu ile bağımsızlığını ilan etmiştir.
Karadağ ve Türkiye ilişkileri
Karadağ, 2006 senesinde bağımsızlığını ilan etmesi ile birlikte dünyanın en genç devletinden biri konumuna gelmiştir. Karadağ ve Türkiye arasındaki ilişkilerin günümüze denk olumlu düzeyde olduğu bilinmektedir. Ülkenin bağımsızlığının ilk olarak tanıyan devletlerden biri Türkiye olurken, Karadağ’a Cumhurbaşkanlığı düzeyinde 2009 senesinde dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından ilk ziyaret yapılmıştır. 2013 senesinde Türkiye Başbakanı Ahmet Davutoğlu Karadağ’a ziyarette bulunmuştur. 2015 senesinde de Karadağ Cumhurbaşkanı Flip Vujanovic Türkiye’ye ziyarette bulunmuştur.
İki ülke arasındaki diplomatik misyonlar büyükelçilik düzeyindedir. THY 2010 senesinden bu yana Karadağ’ın başkenti Podgorica’ya düzenli seferler gerçekleştirmektedir. Aynı zamanda Yunus Emre Enstitüsü ve TİKA ofislerinin kültürel ilişkilere büyük katkı sağladı bilinmektedir. Karadağ’ın %20 nüfusunun Arnavut, Boşnak ve Karadağlı Müslüman olması, 2 ülke arasındaki ilişkileri daha önemli kılar.
Türkiye ve Karadağ arasındaki dış ticaret hacmi ivmeli bir şekilde artış göstermektedir. 2006 senesinde 8 milyon dolar seviyesinde olan dış ticaret hacmi, 2018 ile birlikte 79.5 milyon doları, Türkiye’den Karadağ’a, 14.2 milyon doları ithalat olmak üzere 93.7 milyon olarak gerçekleşti. Ülkemizde Karadağ’a ihraç edilen ülkeler; elektronik eşya, inşaat malzemeleri, sebze, meyve, tekstil ürünleri, demir çelik ve alüminyumdur.
Aynı zamanda 2010 senesinde Serbest Ticaret anlaşmasının yürürlüğe girmesi ile birlikte, Karadağ Euro’yu resmi para kullanıyor olması ülkeler arasında ticaret ve kültürel ilişkilerin artmasına neden oldu.
Karadağ Avrupa Birliği Üyelik Süreci
Karadağ Avrupa Birliği üyelik süreci, ülkenin resmi para birimi olarak Euro’yu tercih etmesi ile yakından ilişkilidir. AB’nin gelecek tarihlerde genişleme planı için Karadağ’ın AB’ye katılımı gündemde yer almaktadır.
Sırbistan ve Karadağ, İstikrar ve Ortaklık Anlaşması müzakereleri başlaması ile birlikte, AB katılım süreci de başladı. Mayıs 2016 tarihinde Karadağ referandum sonrasında oyu birliği ile kendi Cumhuriyetini kurdu ve Sırbistan’dan ayrıldı. Bu tarih sonrasında Sırbistan ile AB arasındaki ilişkiler devam etti. 2010 senesinde AB Komisyonu Karadağ’ın başvurusu hakkında olumlu görüşler belirtti.
Karadağ şu an için Avrupa Konseyi tarafından aday statüsünde gösterilmektedir. Aralık 2011 senesinde müzakerelerin 2012 Haziran’da açılması için katılım sürecini başlattı. Karadağ’ın 2025 senesine kadar AB’ye katılımının mümkün olduğu ifade edilmektedir. Karadağ 2022 senesine kadar AB aday ülkeleri için finansman mekanizması olan Katılım Öncesi Yardım Aracından 507 Milyon Euro yardım almıştır.
Karadağ ve Euro ilişkisi
Karadağ, Avrupa Merkez Bankasının da itirazı olmadan 2002 senesinde Euro’yu resmi para birimi olarak kabul etmiştir. Ülke Resmi AB üyesi olmadı için tek taraflı avro kullanmaktadır. Euro’yu kendi para birimi olarak tanıtan bir ülke olmak için Karadağ AB üyesi olmak zorundadır.
Avrupa Merkez Bankası ve Avrupa Komisyonu, Karadağ’ın tek taraflı Euro kullanımı konusunda endişeye sahiptir. Bu nedenle Karadağ’ın AB’ye katılım adayı olmasını sağlamıştır. Karadağ Hükümeti mali kuralları kabul ederek euronun daha yaygın kullanımı şartların yerine getirmek için bazı unsurları kabul etmiştir. Karadağ Merkez Bankası, Euro sisteminin bir parçası değildir. Bu nedenle madeni para basmaz. Karadağ’da kullanılan Euro para birimlerinin ulusal tasarımları yoktur.